Một trận động đất dữ dội đã tấn công vào bờ biển đông bắc Nhật Bản vào lúc 2h46’ theo giờ địa phương vào chiều ngày 11 tháng Ba. Cơ quan khí tượng của Nhật đã cảnh báo sóng thần đầu tiên chỉ ba phút sau đó. Đây là quốc gia có hệ thống cảnh báo động đất tốt nhất thế giới.
Hiện có hơn bốn ngàn Dụng cụ đo cường độ địa chấn đặt ở khắp nước Nhật để đo hoạt động của động đất. Những dụng cụ này cung cấp thông tin chỉ trong vòng hai phút về trận động đất đang xảy ra, thông tin về cường độ và tâm chấn có thể được biết ngay trong vòng ba phút.
Ngoài ra còn có các bức tường bê tông đặt xung quanh bờ biển của Nhật. Nhưng các biện pháp này không đủ mạnh để ngăn sóng thần và động đất lớn.
Ông Costas Synolakis là chuyên gia về sóng thần thuộc khoa Môi trường tại Trường Đại học Nam California ở Los Angeles.
Ông cho biết “ Nhật Bản là một trong những nước chuẩn bị tốt nhất thế giới về mặt cảnh báo sóng thần. Họ đã nhận được cảnh báo nhưng tôi nghĩ rằng họ không ngờ là nó lại xảy ra nghiêm trọng như vậy.”
Ông còn đưa ra hai lý giải cho điều này.. Trong vòng 150 năm qua, Nhật chưa phải trải qua một thiên tai nào lớn như vậy, và các nhà khoa học cũng không trông đợi một trận động đất lớn như vậy xảy ra ở ngoài khơi Nhật bản.
Trận động đất mạnh 9 độ rích-te là trận động đất lớn thứ tư đã từng xảy ra trên thế giới. Đó cũng là trận động đất khủng khiếp nhất xảy ra với Nhật bản. Người ta cho biết những cơn sóng thần theo sau cao đến 13 mét ở một số vùng.
Ông Costas Synolakis còn nói các bức tường bê tông ở vùng biển Nhật Bản không được thiết kế để ngăn sóng thần cao cỡ đó.
“ Nhiều nơi tường chỉ cao 10 mét tức là khoảng 33 feet. Tại thành phố Sendai, chúng chỉ cao 3 mét, khoảng 10 feet. Điều này cho thấy ít nhất ở vùng này họ không mong đợi một cơn sóng thần cao đến như vậy, nếu không thì họ đã xây bức tường cao hơn rồi.”
Một trận sóng thần có thể có tốc độ lên đến 800km/giờ. Người dân thường phải đi nhiều cây số để đến được nơi cao hơn. Và có thể mất nhiều thời gian mà một cơn sóng thần di chuyển quá nhanh sẽ không để người ta thực hiện được. Điều này đặc biệt đúng trong trường hợp ở Nhật Bản nơi có trung tâm trận động đất xảy ra quá gần bờ biển và sóng thần lại xảy ra ngay sau đó.
Các chuyên gia nói rằng hệ thống cảnh báo sớm sẽ còn tiếp tục gặp hạn chế bởi những sự kiện trên cho đến khi con người có thể tiên đoán được động đất và sóng thần.