Các nhà khoa học đang bắt đầu phát hiện ra rằng cuộc sống thành thị tác động xấu đến não, khi liên tục cần phải xử lý vô số các kích thích lướt qua rất nhanh nhưng lại quan trọng, có thể làm suy yếu các quá trình xử lý của thần kinh như trí nhớ hay sự tập trung và khiến tinh thần chúng ta mệt mỏi.
Công trình nghiên cứu của tiến sĩ Sara Lazar, Giám đốc Phòng thí nghiệm Bệnh viện Cộng đồng Massachusetts về Nghiên cứu Khoa học thần kinh của Thiền tại Boston, được tài trợ bởi Viện Y tế Quốc gia và Trung tâm kiểm soát dịch bệnh, cho biết “trên một đường phố sầm uất của thành thị, có lẽ sẽ thích nghi hơn khi có một khoảng tập trung ngắn hơn”.
Một số người có thể cho rằng những kích thích mà dồn dập tấn công chúng ta hàng ngày trong cuộc sống thành thị chỉ là một phiền phức nhỏ, nhưng Lazar cho biết chúng có thể chứa thông tin quan trọng, vì vậy chúng ta phải chú ý đến chúng, ngay cả khi chúng tiêu tốn rất nhiều sức mạnh xử lý tự nhiên của não bộ.
"Nếu bạn quá tập trung vào một cái gì đó, bạn có thể không nhận ra có một chiếc xe đang lao đến và không kịp nhảy tránh", theo tiến sĩ Lazar, trong một tuyên bố gần đây tại Trường Y Harvard.
Lazar gọi khó khăn về năng lực trí óc do phải xử lý liên tục các kích thích vây quanh người dân thành thị là “giảm tập trung quản lý” một trạng thái thần kinh xảy ra khi sự chú ý chủ động của chúng ta, một phần của não mà chúng ta sử dụng để tập trung vào các kích thích cụ thể trong khi bỏ qua các yếu tố làm xao lãng, bị giảm dần.
Nghe
Đọc ngữ âm
Các triệu chứng của “giảm tập trung quản lý” bao gồm cảm giác rất thiếu kiên nhẫn, sốt ruột và hay quên. Dạng nặng hơn cũng có thể dẫn đến giảm khả năng phán đoán và tăng mức độ căng thẳng.
Tuy nhiên, có nhiều cách để vượt qua điều này và giúp não khỏe mạnh lại, và nó có thể chỉ đơn giản như bằng cách đi dạo trong công viên.
Các nhà nghiên cứu tại Đại học Michigan tại Ann Arbor đã công bố một nghiên cứu trong năm 2008 so sánh ảnh hưởng tương tác với thiên nhiên và tương tác với môi trường đô thị.
Tiến sĩ Marc Berman, một nhà nghiên cứu về khoa học thần kinh nhận thức, và các đồng nghiệp, nhận thấy ngay cả khi chỉ phải trải qua một vài phút trên một đường phố sầm uất của thành thị cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng tập trung và kiểm soát tự chủ của não.
Họ đã mời một nhóm tình nguyện viên đi dạo trong công viên và một nhóm khác đi bộ trên một số đường phố đông đúc. Nhóm đi bộ trong công viên đạt số điểm cao hơn trong các bài kiểm tra tâm lý về khả năng chú ý và bộ nhớ làm việc so với nhóm đi trên đường phố.
Họ cho rằng thí nghiệm trên xác nhận rằng dành thời gian ở trong các môi trường tự nhiên có tác dụng giúp hồi phục não của người thành thị. Lý thuyết đằng sau nó, gọi là lý thuyết phục hồi chức năng (ART), theo đó, tự nhiên tạo các kích thích “hấp dẫn” thu hút các giác quan của chúng ta theo cách “từ dưới lên”, cho phép sự chú ý trực tiếp cần thiết để phản xạ với các mối nguy hiểm có cơ hội để nghỉ ngơi và hồi phục.
ART lần đầu tiên được đề xuất vào năm 1989 trong cuốn Kinh nghiệm về tự nhiên: Nhận thức tâm lý, bởi các nhà tâm lý học môi trường Rachel và Stephen Kaplan (một trong các cộng sự trong nghiên cứu của Berman), họ cho rằng sử dụng thời gian trong các môi trường tự nhiên cho phép làm mới các mạch điều khiển sự tập trung của não.
Nghiên cứu thực hiện trên những bệnh nhân ở bệnh viện và người dân sống trong các khu nhà ở cũng đã mô tả lợi ích của việc sống trong khung cảnh có cây xanh tự nhiên. Ví dụ như những bệnh nhân có thể thấy cây xanh từ giường bệnh của mình sẽ khôi phục nhanh chóng hơn những người không thể, và các phụ nữ sống trong những căn hộ chung cư cao tầng có thể dễ dàng tập trung hơn vào công việc hàng ngày khi họ có được một tầm nhìn trông thấy các khu vực có cây cối.
Lazar và nhóm các nhà nghiên cứu thần kinh học tại Bệnh viện Đa khoa Massachusetts của mình sử dụng hình ảnh học thần kinh để xem xét điều gì sẽ xảy ra trong não khi người ta thực hành các hoạt động như thiền và yoga, có tác động giúp trầm tĩnh tương tự như là hòa mình với thiên nhiên.
Trong một dự án nghiên cứu, họ đánh giá độ dầy vỏ não của 20 người tình nguyện có nhiều kinh nghiệm thiền, bao gồm chú ý tập trung vào các kinh nghiệm trong tâm trí, và trong một nhóm khác của các kiểm soát tương xứng.
Họ thấy rằng các vùng não liên quan đến “sự chú ý, nội cảm thụ và tạo cảm giác” đã dày hơn trong những người có tập thiền, bao gồm các vùng vỏ trước thùy trán và thùy đảo bên phải ở phía trước. Họ nhận thấy sự khác biệt này là rõ rệt hơn ở những người tham gia lâu hơn, cho thấy thiền có thể bù đắp sự mỏng dần của các vùng vỏ não xảy ra khi chúng ta già đi.
Lazar cho biết cuộc sống thành thị nói cũng có thể ảnh hưởng đến bộ não của chúng ta theo những cách khác, ví dụ như là ảnh hưởng của căng thẳng trên trí nhớ. Khi chúng ta bị stress, cơ thể của chúng tôi ở trong tình trạng bị xung đột, sẽ làm tăng mức cortisol, lần lượt tấn công chức năng của sừng Ammon, phần não quan trọng đối với trí nhớ.
Theo tiến sĩ, di chuyển đến một nơi yên tĩnh hơn có thể giúp giảm bớt căng thẳng, giúp giảm mức cortisol và khuyến khích “cơ chế thần kinh mềm dẻo”, khả năng của não để hình thành các kết nối thần kinh mới.
Lần đầu tiên trong lịch sử loài người, số người sống ở thành phố đông hơn những người sống ở khu vực nông thôn. Liên Hiệp Quốc cho thấy chiếm hơn một nửa của 6.7 tỷ người trên thế giới cư dân đô thị.
Mặc dù cuộc sống ở thành phố có nhiều ưu điểm hấp dẫn, với nhiều cơ hội việc làm, hoạt động văn hoá xã hội, và mức sống có thể cao hơn, thì vẫn có những mặt xấu, và như các nghiên cứu này cho thấy, sự căng thẳng gây ra cho não là một trong số những mặt xấu đó.
Tuy nhiên, trước khi chúng ta cho rằng giải phát duy nhất là thu xếp hành lý và trốn về một nơi có cuộc sống ít căng thẳng hơn, có lẽ chúng ta nên chấp nhận hoặc cố gắng tập yoga hoặc thiền, và chịu khó tập thể dục đi bộ trong công viên nhiều hơn.
Nguồn:
Thông cáo báo chí của Trường Y khoa Harvard (ngày 9 tháng 11 năm 2010).
Marc G. Berman, John Jonides và Stephen Kaplan, Nhận thức về lợi ích của việc tương tác với thiên nhiên, Khoa học Tâm lý - Tháng 12, 2008 - 19: 1207-1212.
Bệnh viện đa khoa Massachusetts, mạng nghiên cứu về thiền.
Tác giả: Tiến sĩ Catharine Paddock
Bản quyền: Medical News Today