Ngày xửa ngày xưa, ở một trang trại cũ nọ, có một gia đình vịt sinh sống và Vịt Mẹ đang ngồi ấp một ổ trứng mới đẻ. Vào một buổi sáng đẹp trời, những cái trứng nở ra và nổ tung ra sáu chú vịt con nhanh nhảu. Nhưng có một quả trứng lớn hơn hẳn, vẫn không nở. Vịt Mẹ không thể nhớ lại được mình đã đẻ quả trứng thứ bảy này lúc nào. Làm sao nó lại ở đó được chứ? Tọt! Tọt! Tên tù nhân nhỏ xíu đang mổ mổ bên trong vỏ trứng của mình.
"Chẳng lẽ ta đã đếm trứng sai ư?" Vịt Mẹ thắc mắc. Nhưng trước khi nó dành thời gian nghĩ đến chuyện đó thì cái trứng cuối cùng rồi cũng nở ra. Một chú vịt con lạ lẫm với lông xám thay vì vàng mơ đang nhìn chằm chằm vào người mẹ đang lo lắng của mình. Những chú vịt con lớn nhanh như thổi nhưng Vịt Mẹ vẫn lo lắng thầm.
" Mình không thể hiểu tại sao chú vịt con xấu xí này có thể là con của mình kia chứ! " Nó tự vấn mình, lắc lắc đầu mỗi khi nhìn đứa con cuối cùng. À, chú vịt con xám này chẳng những không xinh đẹp mà vì nó ăn nhiều hơn những anh em của nó nên phát triển nhanh hơn bọn kia. Rồi ngày lại ngày qua, chú vịt con xấu xí tội nghiệp kia càng buồn hơn. Những người anh em không muốn chơi với chú, chú rất vụng về và cũng bởi vì thế mà tất cả họ hàng trong sân trại đều cười nhạo báng chú. Vịt con cảm thấy buồn và cô đơn trong khi Vịt Mẹ cố gắng hết sức an ủi chú ta.
"Vịt con xấu xí bé nhỏ tội nghiệp của mẹ ơi! ", Vịt Mẹ nói. "Tại sao con khác lạ so với những anh em của mình nhỉ? " Và vịt con xấu xí cảm thấy mọi chuyện tồi tệ hơn bao giờ hết. Chú lén khóc thầm trong đêm vì nhận thấy không ai thích mình.
"Không ai yêu mình cả, tất cả bọn họ đều trêu chọc mình! Vì sao mình lại khác lạ so với những anh em của mình?"
Rồi một ngày nọ, khi mặt trời mọc lên, chú vịt chạy trốn khỏi sân trại. Chú dừng lại ở một cái ao và bắt đầu chất vấn tất cả các loài chim kia. "Các bạn có biết chú vịt con nào lông xám như tôi không?" Thế nhưng tất cả đều lắc đầu khinh rẻ.
"Chúng tôi chưa từng thấy ai xấu xí như bạn." Tuy nhiên, vịt con xấu xí vẫn không nản lòng và cứ tiếp tục lân la hỏi. Chú đến một cái ao khác, nơi đó có đôi ngỗng lớn cũng trả lời tương tự. Còn nữa, họ cảnh báo chú : "Đừng ở lại đây nữa! Đi đi! Nguy hiểm lắm. Những người đàn ông có súng lẩn quẩn quanh đây!" Vịt con cảm thấy hối hận vì mình đã rời khỏi sân trại.
Rồi một hôm nọ, chuyến hành trình đưa vịt con đến gần một túp lều của một bà lão thôn quê. Vì nghĩ rằng chắc đây là chú ngỗng đi lạc, bà lão liền tóm cổ chú.
"Ta sẽ cho chú mày vào trong cái chuồng thỏ. Hy vọng mày là chú ngỗng mái và đẻ thật nhiều lũ con! ", bà cụ nói thế bởi vì mắt cụ kém lắm. Thế nhưng vịt con xấu xí chẳng đẻ được cái trứng nào. Chú gà mái cứ làm cho vịt con hoảng sợ.
"Hãy đợi đấy! Nếu mày không đẻ trứng, bà cụ sẽ vặn cổ mày và bỏ mày vào nồi! " Và thêm nữa chú mèo nói xen vào: “Hihi! Tớ hy vọng bà lão sẽ nấu chú, sau đó tớ có thể gặm xương!" Chú vịt con tội nghiệp sợ đến nỗi ăn không thấy ngon, cho dù bà cụ cứ nhồi nhét thức ăn và làu bàu: "nếu mày không đẻ trứng thì ít ra cũng nhanh nhanh béo ra đi chứ!"
"Ôi, thương thay cho thân của tôi! " giờ thì chú vịt con rên rỉ sợ sệt. "Trước tiên, thế nào mình cũng sẽ chết vì sợ! Và mình chết đi để có một ai đó còn thương mình!"
Thế là một đêm nọ, chú thấy cửa chuồng thỏ khép hờ liền thoát ra ngoài. Một lần nữa, chú lại sống một mình. Chú chạy trốn càng xa càng tốt và lúc bình minh, chú thấy mình ở trong một luống lau sậy dày. " Nếu chẳng ai thích mình nữa, mình sẽ trốn ở đây mãi mãi." Ở đó, có nhiều thức ăn và vịt con bắt đầu cảm thấy vui hơn một tí, cho dù chú vẫn một mình. Một ngày nọ khi mặt trời hé rạng, chú thấy một đàn chim xinh đẹp bay trên đầu. Những đôi cánh rộng với cổ dài, trắng thon thả và những chiếc mỏ vàng, chúng đang di cư về phương nam.
"Giá mà mình cũng có thể có hình dáng như chúng nhỉ, dù chỉ một ngày!", vịt con nói với vẻ ngưỡng mộ. Mùa đông đến và nước tràn vào luống lau sậy đông cứng lại. Chú vịt con tội nghiệp rời tổ ấm mới để tìm kiếm thức ăn trong tuyết. Rồi chú ngã lăn ra kiệt sức trên đất nhưng một bác nông dân nhìn thấy và đặt vịt con vào trong túi áo khoác lớn của mình.
"Mình sẽ đón nó về nhà cho các con. Chúng sẽ chăm sóc nó. Tội nghiệp, nó đang lạnh thấu xương!". Thế là vịt con được sống tràn ngập sự quan tâm , yêu thương trong ngôi nhà của bác nông dân. Bằng cách này, vịt con xấu xí có thể sống sót trong mùa đông giá rét.
Tuy nhiên, khi mùa xuân đến, chú phát triển to lớn đến nỗi bác nông dân quyết định: "mình sẽ trả tự do cho nó bằng cách cho nó ra cái ao!" Đó là lúc vịt con tận mắt chứng kiến bóng mình phản chiếu trong làn nước.
"Trời đất! Sao mình thay đổi đến như vậy! Mình hầu như không nhận ra chính mình nữa là!" Bầy thiên nga bay về hướng bắc trở lại và lướt qua cái ao. Khi chú vịt con thấy chúng, chú nhận ra mình cũng giống chúng và chẳng bao lâu kết bạn với nhau.
"Chúng tôi là những con thiên nga giống bạn!" chúng nói với vẻ nồng nhiệt.
"Bạn đã trốn ở đâu thế?"
"Chuyện dài lắm, " chú thiên nga nhỏ này đáp và vẫn còn sững sờ không tin vào sự thật. Giờ đây nó bơi một cách oai vệ với những chú thiên nga bạn. Một hôm, chú nghe bọn trẻ trên bờ sông kêu lên: "Hãy nhìn chú thiên nga nhỏ này đi! Nó đẹp nhất bọn đấy!"
Và chú vịt con thưở nào cảm thấy lòng tràn ngập hạnh phúc không sao tả được.